Rozdział szósty. Duże miasto

Był ranek 29 października 1854 roku. Dominik pożegnał się z księdzem Cugliero, któremu po raz ostatni służył do Mszy Świętej. Po przyjściu do domu stwierdził, że zagościła w nim dziwna cisza.

– Czy ktoś umarł? – zapytał, chcąc rozproszyć ponury nastrój.

– Najedz się porządnie, synku – powiedział ojciec. – Masz przed sobą długi dzień.

Matka milczała.

– Dominiku, mamusia i tatuś płakali, że wyjeżdżasz – powiedziała Rajmonda.

Po tych słowach Dominik nie ośmielił się już odezwać. Zaczął jeść pożywny posiłek, który przygotowała dla niego matka: świeży chleb, winogrona, gruszki i trzy grube plastry salami. Ale czuł suchość w ustach i przełykał z wysiłkiem każdy na wpół przeżuty kęs. W końcu się poddał.

– Nie jestem głodny – powiedział. – Może jeszcze za wcześnie.

Spieszyli się z końcowymi przygotowaniami, by zdążyć na dyliżans do Turynu. Wreszcie bagaż był spakowany – drewniana skrzynia z ubraniami na zmianę i nielicznymi podarunkami, jakie przynieśli mu przyjaciele, gdy się dowiedzieli, że wyjeżdża do Oratorium księdza Bosko. Była tam nowa para spodni, dwie pary ciężkich, prążkowanych pończoch z wełny i para mocnych butów. Drugi tobołek mieścił ciepły koc i dodatki do ubrania, zawinięte w worek i zaszyte szpagatem.

Pożegnanie było smutne. Ojciec Dominika wziął skrzynię, chłopiec wsunął zawiniątko pod pachę i wyszli obaj na drogę, którą miał przejeżdżać dyliżans. Dominik wsiadł do niego dopiero wtedy, gdy Karol Savio niezręcznie, lecz z czułością otarł parę razy jego oczy swoją wielką czerwoną chustką. Po paru westchnieniach, jakie wydają ludzie, którzy długo szlochali, Dominik zaczął obserwować okolicę.

Pojazd, którym podróżowali, był dwukonnym powozem zwanym „ekspresem”. Kiedy starsi ludzie widzieli je pędzące po wiejskich drogach z prędkości ą ponad trzydziestu kilometrów na godzinę, zastanawiali się, czy było zamiarem wszechmogącego Boga, by człowiek podróżował tak szybko! W tam tym czasie nie było jeszcze we Włoszech kolei, prócz jednej linii prowadzącej z Turynu na południe do Genui. Linia Turyn-Chieri, jaką jechałby Dominik, została otwarta dopiero w roku 1874, dwadzieścia lat później. „Ekspres” powiózł Dominika przez Chieri, gdzie don Bosko uczył się kiedyś na księdza, wspiął się na wzgórze Pino, przebył rzekę Po i wjechał do Turynu od strony wschodniej.

W drodze Karol Savio starał się oderwać uwagę syna od smutnych myśli, pokazując mu pola zbóż i kukurydzy oraz łąki; rozproszone topole, wierzby i morwy będące pożywieniem jedwabników. Nad wszystkim górowały rzędy winorośli, wysokie jak ściany – mogły ukryć spacerującego wśród nich człowieka. Wokół leżały małe wioseczki, większe wsie i miasta, jedne w zaciszu doliny, inne na stokach wzgórz, a nawet na szczycie jednego z nich – starożytny sposób zabezpieczenia się przed atakiem – osłonięte jednak od wichrów gęstym pierścieniem drzew akacjowych.

Gdy powóz wtoczył się do Turynu, widok ulic miasta zajął uwagę Dominika, dopóki woźnica nie zatrzymał koni na placu zamkowym.

***

W czasie, gdy Dominik przybył do Turynu, nie było to spokojne miasto. W rzeczy samej, było to miasto pełne zgiełku i niepokoju.

Italia była przedtem zlepkiem państw, na które podzieliła się po upadku Cesarstwa Rzymskiego. Państwa te były na tyle niezależne, że nawet prowadziły między sobą wojny. Obce mocarstwa, na przykład Hiszpania, Francja i Austria, wkraczały do kraju i maszerowały przez niego tak często, jakby były u siebie, i Włosi zdecydowali w końcu, że najwyższy czas coś z tym zrobić. Zamierzali powstać razem, utworzyć jedno silne państwo i przepędzić najeźdźców. Czasami, z powodu zagrożenia, nie mogli działać jawnie. Formowali wtedy tajne stowarzyszenia i działali w ukryciu. Związki te nosiły nazwy Mafia, Carbonari i Camorra.

Małe królestwo Piemontu na północy Włoch było ośrodkiem ruchu niepodległościowego. Turyn był stolicą Piemontu i w naturalny sposób stał się ośrodkiem rewolucji. Kiedy przybył tam Dominik, miasto było pełne żołnierzy, rewolucjonistów, mężów stanu i polityków.

***

Dominik był bardzo podekscytowany, idąc u boku ojca szerokimi, przestronnymi ulicami Turynu.

Największe wrażenie zrobił na nim widok żołnierzy chodzących ulicami pojedynczo, grupami lub maszerujących kolumną za zespołem wojskowych grajków. W tamtych dniach było ich w Turynie tak wielu, że zdawali się podwajać zwykłą liczbę sto sześćdziesiąt tysięcy mieszkańców. Gdyby jednak policzyć dokładnie, w mieście było zakwaterowanych nie więcej niż piętnaście tysięcy wojska pod dowództwem generała Alfonso La Marmory.

Dominik, zafascynowany widokiem błyszczącego skórzanego pasa, sznura, ozdobnych chwastów przy spodniach i wspaniałego pióra powiewającego przy kapeluszu mijającego ich żołnierza, zatrzymał się i patrzył. Żołnierz też się zatrzymał i uśmiechnął.

– Olè, synku! – zawołał do Dominika. – Chcesz zostać żołnierzem?

– Nie, proszę pana – Dominik odpowiedział mu uśmiechem. – Chcę zostać świętym.

Gdyby Dominik miał szósty zmysł, poczułby, zbliżając się do Oratorium księdza Bosko, że stąpa po ziemi, po której chodziło już przed nim wielu świętych. Chodzili tymi samymi ulicami nawet w jego czasach! Pomimo trudów i niepokojów fermentujących w królewskim mieście, Turyn w tamtym czasie dał światu zdumiewającą liczbę świętych: święty Jan Bosko, święty Józef Cafasso, święty Józef Cottolengo, święta Maria Mazzarello, święty Dominik Savio, błogosławiony Michał Rua…

Dominik nie był nawet świadomy, mijając budynki Carignano i Madama, że parlament w pierwszym z nich i senat w drugim piszą właśnie od nowa historię jego kraju.

Szedł obok ojca, aż znaleźli się na przedmieściu Turynu zwanym Valdocco albo „doliną męczenników”. Zobaczył niski, pokryty dachówkami mur otaczający długi, odnowiony stary dom. To było Oratorium, w którym ksiądz Bosko zrobił tyle dobrego dla biednych dzieci z Turynu. Na początku było źródłem zdumienia i nawet skandalu. Teraz przyciągało życzliwą uwagę północnych Włoch.

cdn.

Peter Lappin

Powyższy tekst jest fragmentem książki Petera Lappina Dominik Savio. Nastoletni święty.